Een collega vertelde mij dat hij soms twijfelde om te werken als zelfstandige psycholoog.  Hij heeft het gevoel dat de mensen die je kan helpen in je praktijk er vroeg of laat zonder je begeleiding ook wel zouden uitgekomen zijn.  Misschien is dat wel zo.  Ik ben er wel van overtuigd dat met een goede begeleiding mensen sneller uit de knoop geraken.  Ze zullen ook de nodige handvaten hebben om in de toekomst met gelijkaardige situaties beter om te gaan.

Deze week ben ik naar Collateral Beauty gaan kijken.  Will Smith speelt in deze film een vader die het verlies van zijn dochter moeilijk kan verwerken.  In de brieven die hij schrijft aan de Dood, de Tijd en de Liefde geeft hij uiting aan zijn verdriet en boosheid.  Wanneer zijn vrienden 3 acteurs inhuren die deze brieven beantwoorden, komt er een doorbraak in zijn rouwproces.  Hij kan met deze abstracte begrippen letterlijk in dialoog treden. De acteurs dagen de gedachten die hij heeft over de dood, de tijd en de liefde uit. 

Je gedachten uitdagen is een kernprincipe van de Rationeel-Emotieve Therapie van Albert Ellis.  Nuanceer je gedachten en je emoties zullen wijzigen.  Je gedrag zal volgen. 

Stel jezelf vragen zoals:

• Weet je zeker dat dit zo is?
• Helpt deze gedachte jouw doel te bereiken?
• Zou je er ook anders tegenaan kunnen kijken?
• Wat is het effect van mijn manier van denken?
• Wat zou een andere denkwijze mij opleveren?
• ...

Een voorbeeld.

In jouw team is een nieuwe collega gestart. Hij heeft weinig ervaring en stelt vragen.  Stel dat je daarbij gedachten hebt zoals: 'Is hij daar nu weer?', 'Moet hij dat nu altijd aan mij vragen? ' of 'Door zijn vragen kan ik mijn werk niet doen.' Je zal je waarschijnlijk geïrriteerd voelen. Door die irritatie antwoord je hem nogal kortaf.  Na een paar dagen word je bij de baas geroepen.  Die is niet zo tevreden omdat je blijkbaar niet zo behulpzaam bent.

Stel nu dat je die gedachten zou uitdagen:

• Hoe vaak precies komt hij je iets vragen? Vandaag heeft hij me 1 of 2 vragen gesteld. Nu ik erbij nadenk, vandaag valt het mee. 
• Aan wie stelt hij allemaal vragen? Ben je zeker dat hij het altijd aan jou vraagt? Hij heeft vandaag ook wel al een paar vragen aan andere collega's gesteld, maar hij stelt ze toch vooral aan mij.  Hij weet dat ik daar het meeste kennis van heb.
• Wat als je die vragen zou zien als een moment om jouw kennis over te dragen? Mijn baas verwacht wel dat ik mijn kennis deel. Dat is eigenlijk ook deel van mijn werk. Als ik het één en het ander uitleg, kan die nieuwe collega misschien wat kleine taken van me overnemen. Dan heb ik meer tijd voor andere. 

De kans is groot dat het gevoel van irritatie verdwijnt. Betekent dit nu dat je die collega vragen moet laat stellen op elk moment dat het hem past? Neen, zeker niet.  Je zal wel jezelf meer bereid voelen om hem te helpen.  Daardoor zal je hem misschien zelf voorstellen om een tijdstip vast te leggen waarop hij zijn vragen kan stellen.

Iedereen kan dit in principe zelf doen.  Alleen is het niet gemakkelijk om je eigen gedachten uit te dagen. Het vraagt veel oefening en discipline.  Emoties zoals boosheid en verdriet kunnen ook zo overweldigend zijn dat zonder hulp van iemand het niet mogelijk is om op een andere manier naar de situatie te kijken.  Het is nogal extreem om zoals in de film Collateral Beauty acteurs in te huren om je uit te dagen.  Een coach of therapeut is dan wellicht realistischer.